Από το Κρυπτόγραμμα Μαρτίου 2006
Τα τελευταία 20 χρόνια, έχει σημειωθεί σημαντική αλλαγή στη μάχη για τη διαφύλαξη της προσωπικής ζωής.
Η διεισδυτικότητα των υπολογιστών έχει ως αποτέλεσμα τη συνεχή σχεδόν παρακολούθηση όλων, με έντονες επιπτώσεις στην κοινωνία και τις ελευθερίες μας. Οι επιχειρήσεις και η αστυνομία χρησιμοποιούν αυτή τη νέα συλλογή δεδομένων παρακολούθησης. Εμείς, ως κοινωνία, θα πρέπει να κατανοήσουμε τις τεχνολογικές τάσεις και να συζητήσουμε τις επιπτώσεις τους. Εάν αγνοήσουμε το πρόβλημα και το αφήσουμε στην «αγορά», θα ανακαλύψουμε ότι δεν θα μας έχει μείνει καθόλου ιδιωτική ζωή.
Οι περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την παρακολούθηση από την άποψη της αστυνομικής διαδικασίας: ‘ακολούθησε αυτό το αυτοκίνητο, παρακολούθησε το άτομο αυτό, άκου τις τηλεφωνικές του συνομιλίες’. Αυτό το είδος της παρακολούθησης ακόμη υπάρχει. Αλλά η σύγχρονη παρακολούθηση μοιάζει περισσότερο με το μοντέλο της Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας (NSA), που στράφηκε πρόσφατα κατά των Αμερικανών: Λαθρακρόαση κάθε τηλεφωνήματος, προσέχοντας για συγκεκριμένες λέξεις-κλειδιά. Παραμένει παρακολούθηση, αλλά είναι μαζική παρακολούθηση.
Η μαζική παρακολούθηση είναι ένας τελείως καινούργιος κόσμος. Δεν πρόκειται για «ακολούθησε αυτό το αυτοκίνητο», αλλά «ακολούθησε όλα τα αυτοκίνητα». Η Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας μπορεί να υποκλέπτει κάθε τηλεφώνημα, αναζητώντας μοτίβα επικοινωνίας ή λέξεις κλειδιά που μπορεί να υπονοούν συνομιλίες μεταξύ τρομοκρατών. Πολλά αεροδρόμια συλλέγουν τις πινακίδες κυκλοφορίας κάθε αυτοκινήτου που βρίσκονται στους χώρους στάθμευσης και χρησιμοποιούν αυτή τη βάση δεδομένων για να εντοπίζουν ύποπτα ή εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα. Πολλές πόλεις έχουν σταθερούς ή φορητούς (σε οχήματα) σαρωτές πινακίδων που διατηρούν αρχεία κάθε αυτοκινήτου που περνάει και αποθηκεύουν τα δεδομένα αυτά για μετέπειτα ανάλυση.
Όλο και περισσότερο, αφήνουμε ηλεκτρονικά ίχνη καθημερινά. Παλαιότερα, μπαίναμε σε ένα βιβλιοπωλείο, κοιτούσαμε και αγοράζαμε το βιβλίο με χρήματα. Πλέον επισκεπτόμαστε την Amazon και καταγράφεται οτιδήποτε κοιτάμε ή/και αγοράζουμε. Παλαιότερα δίναμε νομίσματα στα διόδια, πλέον οι κάρτες EZ Pass καταγράφουν την ημερομηνία και ώρα που πέρασε το αυτοκίνητό μας από τα διόδια. Προσωπικά δεδομένα συλλέγονται όταν κάνουμε τηλεφωνήματα, όταν στέλνουμε η-μηνύματα, όταν κάνουμε αγορές με πιστωτικές κάρτες ή όταν επισκεπτόμαστε κάποιον ιστοχώρο.
Έχουν γραφεί πολλά για τα τσιπ αναγνώρισης με ραδιοσυχνότητες (RFID) και πως μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό ατόμων. Επίσης, μπορούμε να εντοπίζουμε άτομα από τα κινητά τους, τις συσκευές Bluetooth κα τους υπολογιστές με δυνατότητα ασύρματης σύνδεσης. Σε μερικές πόλεις, οι κάμερες καταγράφουν την εικόνα μας εκατοντάδες φορές την ημέρα.
Το κοινό στοιχείο εδώ είναι οι υπολογιστές. Οι υπολογιστές συμμετέχουν όλο και περισσότερο στις συναλλαγές μας και τα δεδομένα είναι δευτερεύοντα προϊόντα αυτών των συναλλαγών. Καθώς η μνήμη των υπολογιστών γίνεται φθηνότερη, τα ηλεκτρονικά μας ίχνη αποθηκεύονται όλο και περισσότερο. Και όσο φθηνότερη γίνεται η επεξεργασία, όλο και περισσότερα δεδομένα διασταυρώνονται και καταγράφονται και συσχετίζονται, ενώ στη συνέχεια χρησιμοποιούνται για δευτερεύοντες σκοπούς.
Οι προσωπικές μας πληροφορίες έχουν αξία. Έχουν αξία για την αστυνομία, αλλά και για τις επιχειρήσεις. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης ζητάει λεπτομέρειες για αναζητήσεις στη μηχανή Google, για να μπορέσουν να αναζητήσουν μοτίβα που μπορεί να τους βοηθήσουν να βρουν πορνογράφους ανηλίκων. Η Google χρησιμοποιεί τα ίδια δεδομένα για να μπορεί να παραδίδει προσωποποιημένα διαφημιστικά μηνύματα. Η πόλη της Βαλτιμόρης χρησιμοποιεί αεροφωτογραφίες για να παρακολουθεί κάθε σπίτι, αναζητώντας παραβιάσεις αδειών δόμησης. Μία εθνική εταιρεία φροντίδας γκαζόν χρησιμοποιεί τα ίδια δεδομένα για να εμπορεύεται καλύτερα τις υπηρεσίες της. Οι εταιρείες τηλεφωνίας διατηρούν λεπτομερή αρχεία τηλεφωνημάτων για τους λογαριασμούς, τα οποία και χρησιμοποιεί η αστυνομία για να πιάσει τους κακούς.
Όταν φαλίρισαν οι επιχειρήσεις Διαδικτύου (dot.com), η βάση δεδομένων των πελατών ήταν το μόνο περιουσιακό στοιχείο προς πώληση που διέθετε μια εταιρεία. Οι εταιρείες, όπως Experian και Acxiom, είναι στο χώρο αγοράς και μεταπώλησης τέτοιου είδους δεδομένων και οι πελάτες τους είναι από το χώρο των επιχειρήσεων και της κυβέρνησης.
Οι υπολογιστές κάθε χρόνο γίνονται πιο μικροί και πιο φθηνοί και οι τάσεις αυτές θα συνεχιστούν. Ιδού ένα παράδειγμα των ψηφιακών ιχνών που αφήνουμε:
Χρειάζονται περίπου 100 megabytes αποθήκευσης για να καταγραφούν όλες οι καταχωρήσεις του πιο γρήγορου δακτυλογράφου στον υπολογιστή του για ένα χρόνο. Με τα σημερινά δεδομένα πρόκειται για ένα μοναδικό τσιπάκι και θα μπορούσαμε να φανταστούμε τους κατασκευαστές υπολογιστών να το προσφέρουν ως χαρακτηριστικό αξιοπιστίας. Η καταγραφή όσων κάνει ο μέσος χρήστης στο Διαδίκτυο απαιτεί περισσότερη μνήμη: 4 με 8 gigabytes το χρόνο. Είναι πολλά, αλλά «καταγράψτε τα πάντα» είναι το μοντέλο της υπηρεσίας ηλεκτρονικού ταχυδρομείου GMail και πιθανώς σε μερικά χρόνια να προσφέρουν την υπηρεσία αυτή οι παροχείς υπηρεσιών Διαδικτύου (ISP).
Ο μέσος χρήστης χρησιμοποιεί 500 λεπτά κινητής τηλεφωνίας το μήνα, που μεταφράζεται σε 5 gigabytes το χρόνο για να τα αποθηκεύσει όλα. Η συσκευή μου iPod μπορεί να αποθηκεύσει 12πλάσια δεδομένα. Ένας «καταγραφέας ζωής» που μπορείτε να φοράτε στο πέτο σας και να καταγράφει συνεχώς είναι κάποιες γενιές μακριά ακόμη: 200 gigabytes/χρόνο για αρχεία ήχου και 700 gigabytes/χρόνο για αρχεία εικόνας. Θα πουληθεί ως συσκευή ασφαλείας, έτσι ώστε κανείς να μην μπορεί να σας επιτεθεί χωρίς να καταγραφεί. Όταν συμβεί αυτό, η μη χρήση του «καταγραφέα ζωής» θα χρησιμοποιηθεί ως απόδειξη ότι κάποιος πρόκειται να κάνει κάτι κακό, όπως χρησιμοποιούν σήμερα οι κατήγοροι το γεγονός ότι κάποιος που αφήνει το κινητό στο σπίτι του ως απόδειξη ότι δεν θέλει να τον εντοπίσουν;
Κατά μία έννοια, ζούμε σε μια μοναδική περίοδο της ιστορίας. Οι έλεγχοι ταυτότητας είναι κοινοί, αλλά ακόμη απαιτούν να επιδείξουμε την ταυτότητά μας. Σύντομα θα γίνεται αυτόματα, είτε μέσω τσιπ RFID στο πορτοφόλι μας ή μέσω καμερών αναγνώρισης προσώπου. Κι αυτές οι κάμερες που σήμερα είναι ορατές, θα σμικρύνουν σε τέτοιο βαθμό που δεν θα τις βλέπουμε καν.
Δεν πρόκειται ποτέ να σταματήσουμε την πορεία της τεχνολογίας, αλλά μπορούμε να θεσπίσουμε νόμους για να προστατέψουμε την ιδιωτική μας ζωή: περιεκτικοί νόμοι που να ρυθμίζουν τι μπορεί να κάνει κανείς με τις προσωπικές μας πληροφορίες και περισσότερη προστασία της ιδιωτικής μας ζωής από την αστυνομία. Σήμερα οι προσωπικές σας πληροφορίες δεν σας ανήκουν, ανήκουν στον εκάστοτε συλλέκτη. Υπάρχουν νόμοι που προστατεύουν συγκεκριμένα τμήματα προσωπικών δεδομένων – αρχεία ενοικίασης βιντεοκασέτας, πληροφορίες υγείας – αλλά καμία σχέση με τους ευρείς νόμους προστασίας που υπάρχουν σε ευρωπαϊκές χώρες. Βασικά αυτή είναι η μόνη λύση. Αν αφήσουμε τα πράγματα να τα λύσει η αγορά θα καταλήξουμε σε ακόμη πιο διεισδυτική μαζική παρακολούθηση.
Οι περισσότεροι από εμάς δίνουμε με ευχαρίστηση τις προσωπικές μας πληροφορίες ως αντάλλαγμα για συγκεκριμένες υπηρεσίες. Σε αυτό που φέρνουμε αντίρρηση είναι στη λαθραία συλλογή προσωπικών πληροφοριών και τη δευτερεύουσα χρήση αυτών μετά τη συλλογή τους: αγοραπωλησία προσωπικών πληροφοριών πίσω από την πλάτη μας.
Κατά κάποιο τρόπο, αυτό το παλιρροιακό κύμα δεδομένων αποτελεί το πρόβλημα μόλυνσης της εποχής της πληροφόρησης. Όλες οι διαδικασίες πληροφόρησης το δημιουργούν. Εάν αγνοήσουμε το πρόβλημα, θα παραμείνει για πάντα. Ο μόνος τρόπος για το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά είναι να εφαρμόσουμε νόμους που να ρυθμίζουν τη γένεσή του, τη χρήση του και την επακόλουθη απαλλαγή από αυτό.
