Ένα πράγμα που πολλές φορές δυσκολευόμαστε ή αρνούμαστε να συνειδητοποιήσουμε ως λάτρεις της τεχνολογίας είναι η μείωση της «φιλοσοφικής σκέψης» και του διαλογισμού γενικότερα. Σε μια εποχή όπου κατακλυζόμαστε από δεδομένα, δύσκολα βρίσκει κανείς πλέον τον χρόνο να κάνει μια παύση, να ηρεμήσει και να «παράγει» σκέψεις και ιδέες και όχι απλώς να λαμβάνει από τα διάφορα – κυρίως ηλεκτρονικά – μέσα.
Όσοι εργάζονται με υπολογιστές, τις περισσότερες φορές βρίσκονται σε μια κατάσταση συνεχούς ανάγνωσης, είτε όσων γράφουν οι ίδιοι, είτε στοιχείων από φόρμες και κείμενα άλλων. Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να καταφέρεις να συγχρονίσεις την σκέψη σου με το ταυτόχρονο γράψιμο αλλά και την υποχρεωτική ανάγνωση για την επαλήθευση όσων γράφεις σε ένα κειμενογράφο, χωρίς να χάσεις τον ειρμό της σκέψης σου. Αυτό σημαίνει πως πολλές φορές ξεκινάς να γράψεις κάτι χωρίς πλάνο, έχοντας όμως συγκεκριμένα πράγματα στο μυαλό σου και πριν προλάβεις να ολοκληρώσεις το γράψιμο έχεις ξεχάσει τι ήθελες να γράψεις, επειδή αποσπάστηκε η προσοχή σου από την ίδια την συγγραφή.
Τυχαία έπεσα πριν λίγο στο σύνδεσμο http://filosofia.itgo.com/arxaiaellas.htm και διάβαζα «τι είπαν και τι πίστευαν» ορισμένοι γνωστοί αρχαίοι φιλόσοφοι και σκεπτικιστές και για ακόμη μια φορά συνειδητοποίησα πως πέρασε αρκετός καιρός από την τελευταία μέρα που κατάφερα να «αδειάσω το κεφάλι μου» από όλα τα προβλήματα της καθημερινότητας, να μην βομβαρδίζομαι από εικόνες, βίντεο ή ήχους από ηλεκτρονικά ή έντυπα μέσα και να καταφέρω να συλλογιστώ ή να «πλάσσω» και δικές μου θεωρίες για πράγματα που δεν έχω ξαναδιαβάσει, δει ή ακούσει, όπως φαντάζομαι πως έκαναν σε πολύ ιδιωτικές και ήσυχες στιγμές και αυτοί οι αρχαίοι Έλληνες.
Η καθημερινότητα σήμερα τις περισσότερες φορές αλλά και η ίδια η επικοινωνία και η συναναστροφή με τους συνάνθρωπους μας, είναι στην ουσία μια «ανταλλαγή πληροφοριών», που στα μέσα όπως η τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τα διάφορα έντυπα είναι μονόδρομη, αφού δεν συμμετέχουμε αλλά απλώς λαμβάνουμε πληροφορίες (εκτός και αν θεωρεί κανείς το zapping ή την αλλαγή σταθμού στο ραδιόφωνο αμφίδρομη επικοινωνία 🙂 ) ενώ με τους υπολογιστές υπάρχει κάποια αμφίδρομη επικοινωνία και ένα μεγαλύτερο περιθώριο σκέψης, ιδιαίτερα όταν το είδος της ασχολίας την απαιτεί. (π.χ. συγγραφή κειμένων, προγραμματισμός κλπ).
Το κακό είναι πως και πάλι ο τρόπος με τον οποίο γίνετε αυτή η αμφίδρομη επικοινωνία ή διαφορετικά η καταχώρηση δεδομένων (το data entry) των σκέψεων μας στους υπολογιστές μειονεκτεί υπερβολικά στον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος έχει μάθει να σκέπτεται. Η ιδανική φαντάζομαι εφεύρεση θα ήταν η ένας καταγραφέας σκέψης, που αυτόματα δηλαδή θα κατέγραφε τα πάντα σε ηλεκτρονικά (ή άλλης τεχνολογίας) αποθηκευτικά μέσα, κάτι που πιστεύω πως θα ωθούσε την εφευρετικότητα και θα ωθούσε τους ανθρώπους να σκέφτονται περισσότερο και όχι αυτό που κάνουμε σήμερα και το τεράστιο χάσιμο χρόνου που έχουμε τελικά για την καταγραφή ορισμένων και μόνο σκέψεων μας.
Κάτι τέτοιο ασφαλώς και είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας αλλά φανταστείτε να μπορούσατε να είχατε όλες σας τις σκέψεις αλλά ακόμα και των λεγομένων σας ή και όσων βλέπουν τα μάτια μας σαν αρχεία βίντεο έως και δυνατότητα καταγραφής όλων των υπόλοιπων αισθήσεων μας, για μια ολόκληρη ζωή, καταγεγραμμένες αυτομάτως και τι έξτρα δυνατότητες θα πρόσφερε. Αν ποτέ γίνει κάτι τέτοιο και καταφέρουμε να ξεπεράσουμε όποια ζητήματα ασφαλείας, καταπάτησης προσωπικών δικαιωμάτων κλπ προκύψουν λόγω βλακείας μιας μερίδας ανθρώπων που πάντα προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τους συνανθρώπους, πιστεύω πως μπορεί να προσφέρει και πάλι στον άνθρωπο τον χρόνο που χρειάζεται για να «δημιουργεί» πολύ περισσότερο και όχι απλώς να καταγράφει παθητικά.
Φανταστείτε πως θα ήταν να μπορούσαμε να μελετήσουμε στην ουσία «το μυαλό» σπουδαίων ή σημαντικών ανθρώπων που άφησαν ιστορία, ή τα τρισέγγονα σας να μπορούν να βλέπουν τις σκέψεις που κάνατε από την στιγμή της γέννησης σας, πόσο θα άλλαζε και θα μειωνόταν λογικά η εγκληματικότητα από την στιγμή που οι αρχές θα είχαν την δυνατότητα να βρουν τους πραγματικούς ενόχους, πόσο αχρείαστα θα ήταν κάποια επαγγέλματα που βασίζονται σε προσπάθειες αποδείξεις των γεγονότων, όπως για παράδειγμα αυτό των δικηγόρων αφού η αλήθεια θα μπορούσε να αποδειχθεί εύκολα, πόσο θα αλλάζαμε ίσως και εμείς συμπεριφορά και θα προσέχαμε περισσότερο τι πράττουμε και κατά πόσο είμαστε νόμιμοι κλπ…
Προχωρώντας ακόμα περισσότερο τα σενάριο επιστημονικής φαντασίας, εκτός του ότι θα μπορούσε να υπάρχει μια γενικής χρήσης παγκόσμια βιβλιοθήκη από επιλεγμένες καταγραφές μετά από τις απαραίτητες άδειες από τους «δημιουργούς» τους, για παράδειγμα για ιστορικούς ή επιστημονικούς σκοπούς, θα υπάρχει και η δυνατότητα δημιουργίας ενός mindblog, αν μου επιτρέπετε ο όρος, όπου αυτόματα θα μπορούσε κανείς να δημοσιεύει αυτόματα όσα σκέπτεται και επιθυμεί να δημοσιευτούν για παράδειγμα σε έναν ιστότοπο, χωρίς καθόλου κόπο και χάσιμο χρόνου στην εισαγωγή δεδομένων.
Σαφώς αν κάποτε γίνει κάτι τέτοιο, γιατί μη ξεχνάμε πως πολλά σενάρια επιστημονικής φαντασία σήμερα έχουν υλοποιηθεί, σίγουρα θα δημιουργήσουν και διάφορους ηθικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς, αλλά η πρόοδος που μπορεί να προσφέρει και τα οφέλη, προσωπικά θεωρώ πως θα είναι τεράστια. Το σίγουρο είναι πως θα υπάρχουν αντιδράσεις καταπάτησης της ιδιωτικής ζωής και του απορρήτου αν δεν υπάρχει σωστός έλεγχος.
Αν ποτέ φτάσει η ανθρωπότητα στην υλοποίηση ενός τέτοιου επιτεύγματος, πιθανών να έχει φτάσει και στο σημείο όπου θα μπορεί να κάνει και το αντίστροφο, δηλαδή την «εγγραφή» δεδομένων στον ανθρώπινο εγκέφαλο. (που την φαντάζομαι χωρίς επεμβάσεις τύπου Johny Mnemonic). Εκεί βέβαια γεννιέται και ως απορία η «χωρητικότητα» του εγκεφάλου μας και πόσα δεδομένα αντέχει να καταχωρήσει πριν εκφυλιστεί, όπως δηλαδή γίνετε με την πάροδο του χρόνου.
Και για να τελειώσω αυτό το ντελίριο σεναρίων και υποθέσεων να προσθέσω άλλη μια σκέψη-θεωρία που αν γίνει κάποτε εφικτή, δεν θα χρειαζόμαστε καταγραφή, τουλάχιστον των προσωπικών οπτικοαουστικών μας δεδομένων. Σκεφτείτε ένα «εικονικό τηλεσκόπιο» που μπορεί να ρίχνει ματιές στο παρελθόν, να προλαβαίνει δηλαδή «τον χρόνο» κοιτώντας πολλά δισεκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά «ξεπερνώντας» με κάποιο τρόπο την ταχύτητα του φωτός, άρα και τον χρόνου και να βλέπει «κατοπτρικά» την γη… Όλα εκεί θα υπάρχουν ήδη καταγεγραμμένα.-
Δ. Σισκόπουλος